در گفت‌وگو با آهن‌نیوز مطرح شد:
یک پیشنهاد جدید برای عوارض صادراتی؛ مواد خام و نیمه خام براساس «قیمت» دسته بندی شود
یک کارشناس حوزه فولاد با اشاره به اینکه نظام تعریف محصولات خام و نیمه خام باید تغییر کند، گفت: در این نظام می‌توان یک بازه قیمتی را به عنوان مبنا قرار داده و برای مثال محصولاتی که در طول زنجیره ارزش پولی آن، ۲ هزار دلار و بیشتر باشد را به عنوان محصول نهایی، اگر بین ۲۰۰ تا ۲ هزار دلار باشد را محصول نیمه خام و کمتر از ۲۰۰ دلار باشد را در دسته بندی مواد خام قرار داد.
به گزارش فولادترند و به نقل از پایگاه خبری آهن‌نیوز، مرز تعاریف ماده خام، نیمه خام و نهایی در زنجیره فولاد از جمله مواردی است که این روزها محل مناقشات بسیاری شده و افراد فعال در بخش‌های مختلف زنجیره فولاد هر کدام با توجه به فرآیند تولید یا منافع موجود تعریف خاص خود را از آن دارند.
مشخص شدن مرز تعاریف این مفاهیم خصوصا در بخش صادرات می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد چرا که خروج یک ماده از کشور در قالب ماده خام و نیمه خام از نظر بسیاری از کارشناسان نه به نفع اقتصاد و نه به نفع منافع ملی است.
ابوالفضل شهسواری، کارشناس حوزه فولاد در رابطه با این که چه محصولاتی خام تعریف شده و صادرات آنها خام‌فروشی محسوب می‌شود، به خبرنگار آهن‌نیوز گفت: تعریفی که به لحاظ قانونی در این حوزه مطرح شده، این است که هر نوع تغییر فیزیکی که بر روی ماده معدنی اولیه یعنی سنگ معدن یا محصول خام، انجام و باعث شود آن محصول جزء محصولات خام نباشد، نیمه‌خام یا محصول نهایی محسوب شود.
وی در ادامه مثالی برای خام‌فروشی و نیمه خام‌فروشی مربوط به زنجیره آهن و فولاد بیان کرد و افزود: کنسانتره سنگ آهن به دلیل تغلیظ و عملیات جدایش سقلی که انجام می‌شود؛ جزء ماده خام به حساب نمی‌آید و حتی فروش کنسانتره و سنگ آهن هم فروش محصول نیمه خام است.
این کارشناس حوزه فولاد ادامه داد: با همین تعریف، آهن اسفنجی در این زنجیره یک محصول نهایی حساب می‌شود اما این که این تعریف تا چه اندازه درست است و به نفع کشور ماست؛ بحث‌های زیادی وجود دارد.
شهسواری با توجه به این که از زمان نهایی شدن این تعاریف، شرایط و چشم‌انداز کشور برای توسعه صنایع زنجیره معدنی تغییر کرده، بنابراین جایگزین مناسب را یک نظام تعریف بر اساس قیمت دانست و پیشنهاد کرد: در این نظام می‌توان یک بازه قیمتی را به عنوان مبنا قرار داده و برای مثال محصولاتی که در طول زنجیره ارزش پولی آن، ۲ هزار دلار و بیشتر باشد را به عنوان محصول نهایی، اگر بین ۲۰۰ تا ۲ هزار دلار باشد را محصول نیمه خام و کمتر از ۲۰۰ دلار باشد را در دسته بندی مواد خام قرار داد.
وی با توجه به این دسته بندی بیان کرد: طبق این پیشنهاد قطعا کنسانتره که با قیمت ۷۰ یا ۱۰۰ دلار در هر تن فروخته می‌شود، به عنوان یک محصول خام محسوب می‌شود یا طبق این تعریف شمش به عنوان محصول نیمه خام دسته بندی می‌شود.
شهسواری در مورد مزیت دسته بندی مواد خام و نیمه خام براساس قیمت اظهار کرد: خوبی این تعریف این است که با پیشرفت صنعت فولاد و تکمیل‌تر شدن ارزش زنجیره‌ها، می‌توان این اعداد و بازه‌ها را جابه‌جا کرده و به نوعی قابلیت تغییر تعریف می‌تواند در توسعه زنجیره ارزش کمک‌کننده باشد.
مقایسه خام فروشی کشورهای حوزه خلیج فارس با ایران قیاس مع‌الفارغ است!
این فعال صنعت فولاد با اشاره به این که برای توسعه در انواع صنایع به ویژه صنایع معدنی چند فاکتور با اهمیت وجود دارد، بیان کرد: مواد اولیه، انرژی، فناوری و بیشتر از همه نیروی انسانی یک کشور در این مسئله بسیار مهم است.
وی با در نظر گرفتن این فاکتورها در رابطه با صادرات مواد خام در کشورهای حوزه خلیج فارس گفت: شاید این کشورها در فاکتورهایی مانند مواد اولیه و انرژی با ما برابر باشند و در بعضی موارد مانند فناوری به واسطه نداشتن شرایط تحریمی، جلو باشند اما از لحاظ نیروی انسانی فاصله زیادی با ما دارند.
شهسواری مقایسه خام فروشی ایران با کشورهای خلیج فارس را به لحاظ داشتن شرایط متفاوت درست ندانست و بیان کرد: معمولا خام فروشی این کشورها با اهداف بلندمدت بوده و سود عایدی از این صادرات را صرف توسعه سایر صنایع کرده و در جهت ایجاد منابع درآمدی دیگر انجام می‌دهند اما ما اگر بخواهیم بدون هیچ برنامه ای، صرفا صادرات محصولات خام داشته باشیم، این خام فروشی به معنای فروش ثروت و منابع کشور است.
شهسواری در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از مواد خام در کشور ایران وجود دارند، بیان کرد: این زیرساخت در اکثر صنایع از جمله فولاد و مس وجود دارد اما امکان استفاده کامل از این زیرساخت به واسطه صادرات بی رویه مواد خام کشور وجود ندارد.
این فعال صنعت فولاد ضمن این که صادرات مازاد محصولات خام را کار درست عنوان کرد، افزود: این شرایط برای محصول گندله در زنجیره فولاد معمولا وجود دارد و جلوگیری از صادرات و انبار کردن آن علاوه بر این که دچار افت کیفیت و اکسیده شدن محصول شده و خواص خود را از دست می‌دهد، موجب زیان هنگفت به واحدها تولیدی آن شده و در صورت تولید زیر ظرفیت نیز این ضرر بیشتر می‌شود.
وی داشتن برنامه هدفمند و تعیین عوارض پلکانی برای صادرات این محصولات را پیشنهاد داد و عنوان کرد: در چنین شرایطی از قبل به تولیدکننده اعلام می‌شود که اگر قصد تولید و صادرات این محصول را دارید، عوارض آن در یک بازه مثلا ۱۰ ساله به تدریج افزایش پیدا کرده و بعد از ۱۰ سال امکان صادرات و کسب سود ندارید.
وی در توضیح بیشتر گفت: در این حالت تکلیف تولیدکننده‌ای که ماده خام و نیمه خام صادر می‌کند نیز روشن شده و می‌داند که اگر از این صادرات سودی کسب می‌کند؛ برای این است که بتواند در آینده زنجیره را توسعه دهد.
به گفته این فعال صنعت فولاد، صادرات محصولات خام و نیمه خام رویکرد مناسبی برای کشور نیست زیرا فروش دارایی‌ها و ثروت کشور با ارزان‌ترین قیمت ممکن محسوب می‌شود اما اگر در جایی از زنجیره، محصول مازاد وجود دارد، صادرات آن طبق برنامه و چهارچوب قانونی بهتر از انبار کردن است.
شهسورای در پایان بیان کرد: اصولا سود حاصل از این صادرات باید به جای ایجاد یک واحد گندله سازی دیگر، صرف توسعه زنجیره همان محصول شده تا در نهایت در پایین دست مصرف و به محصول با ارزش افزوده بالا تبدیل شود.
